Artikel: Het effect van de opleiding counselor/coach op mijn professionele ontwikkeling
December 2014
Arjeh Mesquita
Focus on Emotion stelde mij de vraag ‘een stuk te plegen rond het effect van de opleiding op mijn professionele ontwikkeling’. Voor mij een vraag uit de categorie ‘Hoe heeft het contact met die ene dierbare vriend je leven beïnvloed?’ of ‘Wat is de meerwaarde van de dagelijkse ochtendkrant?’. Ik voel dat het betekenisvol is en tegelijkertijd haast ongrijpbaar. Toch zal mijn verdere leven vermoedelijk bestaan uit een periode van voor de counselorsopleiding en een van nà de opleiding. In dit stuk poog ik iets te duiden.
Mijn werkzaamheden
Als zelfstandige (‘vrij gevestigde’) begeleid ik mensen en organisaties in verandering. En tja, wie is er eigenlijk niet in verandering? Denk aan een grote gemeente die een reorganisatie doormaakt. Ik begeleid directie, management en medewerkers in het hanteren van de onzekerheden en onduidelijkheden. Of individuen die in de financiële moeilijkheden zijn gekomen in het terug op orde krijgen van hun huishoudboekje. Uiteenlopende vragen; (omgaan met) verandering is de constante. Of een team van kinderartsen waarvan sommigen te veel werkdruk ervaren.
Zwoegend de berg op
In het eerste opleidingsweekend herinner ik me het maken van een tekening van mijn leerdoelen. Ik tekende een berg waar ik moeizaam op fietste met her en der verspreid een fan. Na het nemen van de piek van de berg (metafoor voor de opleiding), zou ik na een afdaling finishen in een enthousiaste menigte.
Ondanks de scholingen die ik al had genoten, had ik vaak het gevoel van zwoegen, vaak net niet afgestemd of passend te zijn in mijn aanbod of activiteiten, zoekend naar de juiste plek en vorm. Dat was het zwoegen op de berg. Het was bepaald niet zo dat ik geen werk had of enkel ontevreden klanten, maar het was eerder precies alsof ik mezelf niet altijd mee had in wat ik deed. Dan gaf ik weer eens een training die heel geslaagd was en was ik blij. Een volgende keer liep het voelbaar minder goed en had ik niet echt een idee wat er aan schortte. Was het de groep? Deed ik zelf iets minder handig? Was het de inhoud die ik minder beheerste? En zo ook met een individueel gesprek, een werksessie of nog een andere activiteit. Het interne referentiepunt ontbrak. Dat gaf veel vertwijfeling over mezelf als persoon en als professional, soms in zelfs in weerwil van wat mijn omgeving me vertelde over mijn kwaliteiten.
Rollend de berg af...?
Het zou natuurlijk fantastisch zijn, moest ik hier nu kunnen beweren dat dankzij de opleiding mijn leven was geworden als een flitsende afdaling voor een wielercoureur. Zo eenduidig is dat helaas niet. Het werk kost me evenwel minder energie, ik herken eerder als iets niet goed loopt en ervaar dan meer mogelijkheden tot interne sturing. Ik kan mezelf en mijn cliënten eerder bij de hand nemen. En soms is daar evengoed het gevoel van onafgestemd zijn, van een plank mis slaan. Of durf ik mijn verlangens of ideeën niet goed aan de ander te communiceren.
Toch ervaar ik het als grootste winst grotendeels uit die vertwijfeling te zijn geraakt. Ik heb veel zicht gekregen op mijn eigen interne dynamieken en die van anderen. Vandaaruit kan ik helderder communiceren. In het toegenomen zicht op mijn eigen bagage vanuit mijn herkomst, ben ik ook veel oordelen kwijtgeraakt. Oordelen over mezelf, maar ook over anderen. En vandaaruit gaat geweldloze communicatie me beter af. Ik weet vaker en beter te verbinden met mezelf en daardoor met de ander. En dat maakt me effectiever in het bereiken van mijn doelen.
Omdat al deze woorden wellicht wat abstract klinken, heb ik tot twee recente voorbeelden van mijn activiteiten na de opleiding. Ze vormen een praktische toelichting op het bovenstaande.
Voorbeeld 1: Hoe het soms werkt...
Een positief voorbeeld is een groepje leidinggevenden van een Hogeschool dat ik getraind heb. Zij hebben veel last van de instructies en strakke (soms onmogelijke) kaders die zij van bovenaf krijgen opgelegd. Ik train ze in een onderdeel van hun leidinggevende taken. Voorheen vroeg ik dergelijke groepen bij aanvang in een kort rondje wie ze zijn en welke doelen ze hebben voor de dag.
Sinds kort kies ik ervoor ze in twee- of drietallen het thema van de dag - zoals zij dat in hun praktijk beleven – met elkaar scherp te stellen en aan elkaar te presenteren. Deze subtiele verandering in opzet, verandert de hele dynamiek. Van deelnemer worden zij co-producent van de dag, het engagement gaat met sprongen omhoog en in de groepen waarmee ik op deze manier heb gewerkt, word ik nu steeds teruggevraagd.
Voorheen was het goed, nu voelt het precies kloppend. Ik hoef minder hard te werken, deelnemers tonen meer autonomie en de leerresultaten gaan vooruit. Door de counselorsopleiding heb ik nu beter zicht op wat zij precies nodig hebben om goed te kunnen werken.
Voorbeeld 2: Hoe het soms ook niet werkt...
Een andere recente situatie, had betrekking op een vraag om een groep ondernemers een middag scholing te geven over het ontwikkelen van een sterk team. Een oud-collega van mij had deze opdrachtgever getipt en haar wilde ik natuurlijk niet teleurstellen. Bovendien vond ik het ook boeiend om met deze specifieke groep te werken (de redenen en achtergronden laat ik hier verder achterwege).
In eerste instantie interpreteerde ik de vraag als gericht op een theorie of handelingsmodel, maar er kwam geen passende aanpak in me op. Ik heb nog eens doorgevraagd wat de opdrachtgever precies zocht, maar zij had ‘teamontwikkeling’ meer als thema bedacht dan dat er sprake was van een concrete vraag. Dat voelde ongemakkelijk, maar mijn suggestie iemand anders te vragen pikte ze niet direct op en ik wilde de uitdaging ook wel graag aangaan.
Vervolgens ging ik bij enkele collega’s te rade hoe zij dit programma zouden invullen. Zo kreeg ik de suggestie ‘iets met organisatie-opstellingen te doen’. Ik werd enthousiast en bracht mijn idee over aan de opdrachtgever. Zij stemde in, waarna ik een maand lang met een steen in mijn maag rondliep om met een groep onbekenden iets te moeten doen waarin ik ook nog eens vrij weinig ervaring heb.
Uiteindelijk was ik ook niet tevreden met het resultaat: het sloot onvoldoende aan bij de vragen van de deelnemers en ik heb een middag lang zeer hard gewerkt. Mijn analyse achteraf is dat ik mijn wens deze opdracht aan te nemen te veel de overhand heeft gekregen, ik mijn twijfel onvoldoende serieus heb genomen en ik daardoor niet vooraf de noodzakelijke antwoorden heb gekregen. Er is nooit volle awareness ontstaan van de signalen die ik al wel heb gekregen.
Tot slot
Toch is ook bij dit laatste voorbeeld het verschil met voor de opleiding, namelijk dat ik mezelf niet meer in de situatie verlies. Ik snap welke keuzes ik heb gemaakt, waardoor ze zijn gedreven en hoe ze niet naar wens hebben uitgepakt. Daar had ik een rol in, maar ook mijn opdrachtgever. Het zelfverwijt en de vertwijfeling van voorheen blijven me dit maal redelijk bespaard.
Met dit verschil ga ik ook door de dagen. Ik heb meer overzicht over situaties, bij mezelf en bij de ander. Ik kan makkelijker inspelen op wat er gebeurt en kan me beter herstellen als het niet goed gaat. Maar evengoed blijft het een opgave om mijn eigen angsten en verlangens helder te krijgen en daarover transparant te communiceren. De opleiding heeft me vooruit gebracht, op een ander, hoger platform gezet en ik kan meestal goed genieten van dit verschil.
Arjeh Mesquita
Meer zien van wie ik ben en wat ik doe? http://nl.linkedin.com/in/arjeh/